اثر قوه زیست و قدرت بذر ارقام گندم بر استقرار گیاه و عملکرد دانه در شرایط مزرعه

به منظور تعیین اثر کیفیت بذر بر روی استقرار و رشد اولیه ارقام گندم در شرایط مزرعه این آزمایش در سال های 1379 و 1380 در مزرعه تحقیقاتی مجتمع عالی آموزشی و پژوهشی کشاورزی رامین (ملاثانی) - خوزستان به اجرا در آمد. در سال اول آزمایش اثر تنش کمبود آب و برداشت در مراحل مختلف رسیدگی بذرها بر روی کیفیت بذر ارقام گندم دوروم (ارقام چن التار و شوامالد) و نان (رقم فلات) مورد بررسی قرار گرفت. به منظور تعیین کیفیت بذر،بخشی از بذرهای حاصل از سال اول با آزمون های جوانه زنی و رشد گیاهچه مورد بررسی قرار گرفتند. در آزمایشگاه درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی و میانگین وزن خشک گیاهچه برای بذرهای هر رقم و توده های بذری تعیین گردید. در سال دوم بر اساس نتایج حاصل از آزمون های آزمایشگاهی، بذرهای حاصل با توجه به چگونگی کیفیت آنها در مزرعه کاشته شدند، تا تاثیر آن بر استقرار گیاهچه و عملکرد دانه مورد ارزیابی قرار گیرد. فاکتورهای آزمایشی در سال دوم شامل ارقام و کیفیت های متفاوت بذر (بذرهای حاصل از برداشت در مراحل مختلف رسیدگی و سطوح مختلف آبیاری) بود. آزمایش به صورت فاکتوریل برمبنای طرح پایه بلوک های کامل تصادفی اجرا گردید. درصد و سرعت سبز شدن، درصد پوشش سبز و عملکرد دانه برای تیمارهای مختلف در شرایط مزرعه ثبت گردید. نتایج نشان داد که سرعت و درصد سبز شدن، پوشش سبز زمین و عملکرد دانه به طور معنی داری تحت تاثیر ارقام و کیفیت های مختلف بذر قرار گرفته است. ارزیابی اثر تیمارهای این آزمایش بر روی کیفیت بذر در آزمایشگاه و در سطح جمعیت گیاهی نشان داد که کیفیت بذر و ارقام گندم می تواند از طریق تغییر در درصد و سرعت سبز شدن گیاهچه، بر استقرار و رویش اولیه گیاه موثر باشد. این اثر در طول دوره رشد گیاه می تواند ادامه یافته و در نهایت بر عملکرد نهایی دانه در مزرعه تاثیر گذار باشد. با توجه به همبستگی معنی دار درصد سبز شدن با درصد پوشش سبز زمین و محصول دانه به نظر می رسد برتری عملکرد بذرهای قوی (بذرهای برداشت شده در 44 و 58 روز بعد از گرده افشانی) نسبت به بذرهای ضعیف (بذرهای برداشت شده در 12، 18و 25 روز بعد از گرده افشانی) عمدتا به دلیل درصد بالای سبز شدن آن ها در مزرعه بود. این بررسی نشان داد که آزمون رشد گیاهچه بالاترین همبستگی مثبت و معنی دار را با درصد و سرعت سبز شدن و همچنین با درصد پوشش سبز و عملکرد دانه در واحد سطح دارد، بنابراین آزمون رشد گیاهچه به عنوان بهترین آزمون جهت ارزیابی قدرت بذر در گندم پیشنهاد می گردد.